Objawy somatyczne (cielesne, soma: ciało)
Napięciom i lękom nerwicowym zwykle towarzyszą objawy wegetatywne. Charakterystyczna dla nerwicy jest obecność przejmującego lęku, który czasami przeradza się w krótkie napady paniki trwające około 5-10 minut, dające objawy somatyczne, takie jak ból serca czy nadmierne pocenie się. Objawy te występują, mimo iż narządy wewnętrzne chorego pozostają niezaangażowane i nieuszkodzone. Dla pacjenta są one uciążliwe, a fakt iż z fizycznego punku widzenia wydaje się on być całkowicie zdrowy, wzmaga jego niepewność. W nerwicach układ nerwowy przejmuje kontrole nad procesami fizjologicznymi. Z tego powodu lęk, pobudzenie, niepewność lub inne emocje są intensywnymi impulsami, które stymulują ciało do zmian.
Zdaniem Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (APA), by mówić o lękach napadowych u chorego muszą wystąpić przynajmniej cztery z poniższych objawów:
- zawroty głowy, omdlenia,
- duszności,
- drżenie,
- kołatanie serca,
- obfite poty,
- ból brzucha, nudności,
- ból lub rozpieranie w klatce piersiowej,
- naprzemiennie odczuwanie ciepła i zima,
- strach przed utratą równowagi,
- uczucie dławienia,
- mrowienie drętwienie kończyn,
- obawa przed śmiercią.
Przyczyną wystąpienia niektórych objawów somatycznych może być hiperwentylacja, do której często dochodzi podczas napadów lęku. Hiperwentylacja prowadzi do zwiększenia częstotliwości płytkich oddechów, a to przekłada się na zachwianie równowagi między stężeniem tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Hiperwentylacja odczuwana jest jako niemożność nabrania oddechu, z uczuciem podduszania, może prowadzić do napadu paniki lub większego zdenerwowania. Intensywność napadu lęku mogą nasilać same objawy wegetatywne, stąd w przypadku nerwic mówi się o zjawisku sprzężenia zwrotnego lub błędnego koła. Zjawisko to polega na wywoływaniu nowych lub pogłębianiu istniejących lęków poprzez nowe objawy. Błędne koło wynika z wzajemnego oddziaływania na siebie objawów somatycznych i psychicznych.
Ciekawostka: Często nerwica „atakuje” narząd, który u danego pacjenta jest słabszy z powodu czynników wrodzonych (np. nerwica serca u osób, których krewni mieli problemy z sercem) lub wywołanych chorobą czy też innymi czynnikami psychologicznymi.
Psycholog: Hiperwentylacja jest bezpieczna, jest to tylko odczucie wywołane zbyt dużym dotlenieniem organizmu - a w tym mózgu. Mimo odczucia utraty kontroli, lekkości, zawrotów głowy, tężyczki - to po chwili to odczucie przechodzi. Niektórzy pacjenci proszeni są wówczas o oddychanie do worka papierowego lub foliowego (często taka scena jest pokazana w filmach)- aby zwiększyć ilość dwutlenku węgla w mózgu.
